Wat maakt kunst nu net kunst?

Wat maakt kunst tot kunst? Het is een vraag die velen zich stellen, zeker wanneer het om moderne kunst gaat. De gekste dingen worden tentoongesteld in musea, van lege schilderijen tot spetters verf op een doek, van een onaangetast urinoir tot sculpturen die er nog het meest als poep uitzien. Is dat nou echt kunst? Het lijkt soms wel alsof je eender wat in een museum kunt hangen, en dan wordt het kunst.

Zo eenvoudig is het nochtans niet, aldus Britse schrijver Will Gompertz, voormalig curator van het beroemde Tate museum in Londen. Hij schreef een boek genaamd “Dat kan mijn kleine zusje ook”, waarin hij een overzicht geeft van de moderne kunststromingen en uitlegt hoe kunst reageert op gebeurtenissen in de wereld en voorgaande kunststromen. Kunst bestaat niet in een vacuüm, maar heeft steeds een relatie met de wijdere context waarin hij geproduceerd wordt. Relevante kunst vangt dus steeds een deel van de tijdsgeest, of distilleert op een treffende manier een courant gevoel.

Natuurlijk is wat je vindt van kunst helemaal subjectief. Het is helemaal prima als jij bepaalde kunstvormen totaal niet kunt pruimen. Maar dat jij er niet blij van wordt, betekent niet dat het geen kunst is. Kunst is iets dat een artiest gemaakt heeft met een bepaalde artistieke intentie – hetzij iets esthetisch mooi creëren, hetzij een schokeffect teweegbrengen, hetzij zich gewoon amuseren en zichzelf uitdrukken.

Kunststromingen vormen zich dan weer wanneer verschillende kunstenaars interageren en zich op gelijkaardige manieren uitdrukken, of reageren op dezelfde thema’s. Zo reageerden de futuristische kunstenaars allemaal op de snelle technologische vooruitgang in het begin van de 20ste eeuw, wat resulteerde in gelijkaardige schilderijen vol beweging, duisternis en strakke lijnen. Dat het futurisme een tijdlang zoveel tractie had, toont opnieuw het belang van kunst die interageert met de wereld rondom.

Het is dus niet per se het publiek, of de curatoren van belangrijke musea, die bepalen wat geldt als kunst en wat niet – hoewel die laatsten natuurlijk wel een sterke invloed hebben in hoeveel verspreiding een bepaalde artiest of stroming krijgt. Het gaat veeleer om de intentie achter het geproduceerde werk. Kunst heeft vaak een maatschappijkritisch element, maar dat is niet noodzakelijk: kunst mag ook gewoon voor zichzelf bestaan.

“Dus als ik nu een lijn op een pagina zet, ben ik kunstenaar?”, hoor ik de kritische geest vragen. Ja en nee. Als je lijn daar staat als reactie op een bepaalde gebeurtenis, een emotie, een andere kunststroming, of als er iets heel bijzonder en relevant is aan je lijn, dan kan hij wel als kunst beschouwd worden. Maar als hij deel is van je pagina met tekst en als scheiding of onderlijning dient, dan weer niet. En ook niet als je gewoon de slimmerik wil spelen.

2018-07-27