Graffiti: een volwaardige kunstvorm

Graffiti heeft niet meteen een goede naam. We associëren het vaak met die onleesbare krabbels op de muren van spoorwegtunnels of onder bruggen. Maar graffiti kan ook wel degelijk een volwaardige vorm van kunst zijn. In het Engels wordt onderscheid gemaakt tussen ‘graffiti’ – de voornoemde krabbels – en ‘street art’, waarbij kunstenaars prachtige schilderwerken in het straatbeeld verwerken.

Het enige probleem is de legaliteit van dat alles. In grote steden worden steeds vaker muren vrijgemaakt specifiek voor graffitikunst, en worden artiesten uitgenodigd. In de street art wereld zijn er intussen een aantal namen zo bekend dat ze over de hele wereld uitgenodigd worden om gebouwen te verfraaien. Maar zo’n speciaal voorziene muren zijn niet talrijk genoeg voor alle kunstenaars die een uitlaatklep zoeken, en voor sommigen is de subversieve activiteit van het illegaal en incognito spuiten ook een integraal deel van de ervaring. Daarom wordt er op veel plaatsen nog steeds illegaal graffiti gespoten. Op sommige plaatsen, zoals de buurten Camden en Shoreditch in Londen, is dat zo’n normaal deel van het straatbeeld dat normaal gezien niemand erover klaagt. Op andere plekken zal de eigenaar van het betreffende gebouw de graffiti dan weer willen verwijderen, en mogelijks klacht indienen tegen de kunstenaar.

Kunst op de rand van het acceptabele, dus, en hier komt opnieuw de subjectiviteit van kunst meespelen: of een mural al dan niet mag blijven staan, zal veel te maken hebben met hoe mooi, lelijk of beledigend een gebouweigenaar de tekening vindt. Bovendien kan de naambekendheid van de kunstenaar een grote invloed hebben: zowat iedere eigenaar zal dolblij zijn als Banksy zijn gebouw als doelwit kiest – ook al spuit de mysterieuze artiest vaak zeer politiek kritische boodschappen, zijn werk is miljoenen waard. Niemand is zo gek het te willen verwijderen, tenzij om het te proberen bewaren.

Dat bewaren gaat echter in tegen de filosofie van veel straatkunstenaars. Graffiti is een zeer liberale en egalitaire kunstvorm, in de zin dat hij gratis verspreid wordt om door iedereen bewonderd te worden. Tijdelijkheid is dan ook een onmisbaar deel van straatkunst, en artiesten weten dat hun werk op termijn overspoten zal worden door de volgende kunstenaar. Veel artiesten spelen trouwens in op elkaars werk, maken referenties naar de vorige muurtekening, of vullen een nabije tekening aan.

2018-10-01